ՎԱՀԱԳՆԻ ՊԱՇՏԱՄՈՒՆՔԸ ՀԱՅՈՑ ՄԵՋ

Հայոց հեթանոսական դիցարանի մասին մեզ հասած սուղ տեղեկությունները վկայում են, որ հայոց դիցարանի կարևոր աստվածություններից մեկն արևի, կրակի, պատերազմի, քաջության և հաղթանակի աստված Վահագնն էր: Նրա պաշտամունքի արմատները հասնում են մինչև հնդեվրոպական միասնականության շրջան, իսկ անունը «Առավել հավանական է, որ կազմված լինի Վահ (աստված) և Ագնե (կրակ) բառերից և նշանակում է՝ կրակի աստված»: Վահագնը Արամազդի և Անահիտի հետ միասին համարվել է հայոց դիցաբանական եռաստվածային համակարգի երրորդ դեմքը:

Հատկապես ուշագրավ է Վահեվանյան անունը, քանի որ Վահագնի պաշտամունքը հիմնականում իրականացնում էին հենց այս անունը կրող Վահունի քրմական նախարարական տան ներկայացուցիչները:

կարևոր հանգամանքը հաստատում է նաև Անանիա Շիրակացու միջոցով մեզ հասած հայտնի ավանդությունը, որտեղ ասորիների նախնի Բարշամի դեմ պայքարող Վահագնն ակնհայտորեն անվանվում է «հայոց նախնի» : Այս ավանդությունն անմիջականորեն կապված է եղել նաև աստղազարդ երկնքի դիցաբանական ընկալումների հետ և Վահագնը, իբրև Ծիր Կաթինի մասին առասպելի հայկական տարբերակի գլխավոր հերոս, ձեռք է բերել իմացաբանական նշանակություն և ներկայացել է հին հայերի աշխարհաճանաչողության կարևորագույն դրվագներից մեկի սիմվոլիկ պատկերի տեսքով:

Այսպիսով կարող ենք փաստել, որ Վահագնն ունեցել է զարգացած պաշտամունք: Չնայած որ նմանատիպ խորհրդանշաններ առկա են նաև հնդիրանական դիցարանում, այնուամենայնիվ կարծում ենք, որ դրանք կարող են փաստել միայն Վահագնի պաշտամունքի ընդհանուր հնդեվրոպական ծագումը:

Աչք և տեսողություն: Հիգիենա

1. Թվարկե՛ք մարդու աչքի մասերը և նշե՛ք դրանց նշանակությունը:

1. Եղջերաթաղանթ — լույսն ընկնելով աչքի մեջ՝ բեկվում է եղջերաթաղանթի կողմից:
2. ծիածանաթաղանթ — ծիածանաթաղանթը օգնում է պահպանել լույսի ճիշտ հոսքը: Նաև կարգավորում է լույսի հոսքը բիբով: Ծիածանաթաղանթի մեջ է գտնվում մեր աչքերին գույն տվող պիգմենտը:
3. բիբ — բիբի օգնությամբ աչքը կարգավորում է իր մեջ մտնող լույսի քանակը:
4. ակնաբյուրեղ — լույսն ընկնելով աչքի մեջ՝ բեկվում է նաև ակնաբյուրեղի օգնությամբ:
5. ակնապատյան — ակնապատյանը պաշտպանում է աչքը:
6. ցանցաթաղանթ — ցանցաթաղանթի վրա առաջանում է առարկայի փոքրացած, իրական, շրջված պատկերը:
7. տեսողական նյարդ — տեսողական նյարդը ափահովում է լույսից առաջացած նյարդային իմպուլսների տեղափոխմանը գլխուղեղում տեղակայված տեսողական կենտրոն
8. ապակենման մարմին — ապահովում է նորմալ տեսողություն:

2. Որքա՞ն է նորմալ աչքի լավագույն տեսողության հեռավորությունը:

նորմալ աչքի լավագույն տեսողության հեռավորությունը 25սմ է:

3. Ձեզ հայտնի ի՞նչ եղանակով է կարճատեսությունը ուղղվում:

Կարճատեսությունը շտկելու համար մարդիկ դնում են ցրող ոսպնյակներով ակնոց:

4. Ի՞նչ պետք է անել տեսողության արատները կանխելու համար:

Տեսողության արատները կանխելու համար պետք է հետևել տեսողոթյան հիգիենայի կանոնները:

Հորթը

Օրը թեքվում է դեպի մայրամուտ,

Հովերն են խաղում ձորալանջն ի վար,

Երկարում են խիտ ստվերներն անփույթ

Եվ կամաց-կամաց խառնվում իրար:

Մի հորթ է նստել թեք ձորալանջին,

Թփերում կորած կածանի վրա,

Կարծես քանդակված մի տերև լինի

Մոր լեզվի հետքը ճակատին նրա:

Խոնավ սևահողն իր խոնավ դնչին,

Թփի տակ նստել, որոճում է լուռ…

Մասրենու մի ոստ կպել է պոչին

Եվ թվում է, թե էլ չի պոկվելու:

Ականջի մեկը կախել է մի քիչ,

Իսկ մեկով ինչ-որ ձայներ է որսում,

Կախ ականջի տակ, կիսախուփ աչքից

Արցունքի բարակ առուն է հոսում:

                                                                                                                                              Կանաչ փրփուր է կաթում շրթունքից,

Եվ կանաչել է լեզուն բերանում…

Իսկ աչքից բխած առվի ակունքին

Մի ճանճ է իջել ու չի հեռանում:

Մորթն է թրթռում, երբ ճոճվող թփի

Տերևը  հանկարծ քսվում է նրան,

Եվ թրթռում է մորթի հետ նրբին՝

Ծաղկած մասրենու ստվերը վրան…

Հորովելներ են ոլորվում դաշտին,

Սարերի վրա գառներ են մայում…

Մանկության աչքեր, դուք եք այդ հորթին

Մասրենիների արանքից  նայում:

Հարցեր և առաջադրանքներ՝

1.Բառերը էլ.  բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:

ձորալանջ — ձորը եզերող լեռան լանջ:
անփույթ — անհոգ, անտարբեր, անուշադիր:
կածան — ոտքի նեղ ճանապարհ, արահետ, շավիղ:
որոճալ — կերածը բերանը ետ բերելով կրկին ծամելով մանրացնել ու կուլ տալ:

2.Նկարագրի՛ր հորթին ըստ բանաստեղծության:

Ըստ բանաստեղծության հորթը կարծես քանդակված մի տերև լիներ, իսկ խոնավ սևահողն իր խոնավ դնչին էր: Ականջի մեկը կախել է մի քիչ, իսկ կախ ականջի տակ, կիսախուփ աչքից արցունքնոր էին հոսում:

3.Նկարագրի՛ր հորթին շրջապատող բնությունը:

Հորթին շրջապատում էր ծաղկած մասրենին, սարերը ձորերը, սարի մյուս կողմում գառների հոտը: Իսկ արդեն մայրամուտ էր և շուտով պետք է մթներ, սակայն հորթը նստած էր մի թփի կողքին և շարունակում էր նստել:

Exercises

Simple present tense exercise

• I work at a bank. — work. works.
• She lives with her parents. — live. lives.
• Cows feed on grass. — feed. feeds.
• He earns a handsome salary. — earn. earns
• Janet wants to be a singer. — want. wants
• Emily makes delicious cookies. — make. makes
• Arti and her husband live in Singapore. — live. lives
• Rohan and Sania like to play card games. — like. likes

Exercise 1 — Present continuous

• You are using my mobile phone!
• My dad is washing his car.
• It isn’t raining today.
• Who is chating to you now?
• What are doing at the moment?
• We are siting on the train.
• The students are having lunch in the canteen.
• ‘Are you making dinner? ‘ ‘Yes, I am. ‘

Put the verbs into the correct form (simple past).

1. Last year I spent my holiday in Ireland.
2. It was great.
3. I travelled around by car with two friends and we visited  lots of interesting places.
4. In the evenings we usually went to a pub.
5. One night we even learned some Irish dances.
6. We were very lucky with the weather.
7. It didn’t rain a lot.
8. But we saw some beautiful rainbows.
9. Where did you spend  your last holiday?

Put the verbs into the correct form (future I simple). Use will.

Jim asked a fortune teller about his future. Here is what she told him:

1. You will earn a lot of money.
2. You will travel around the world.
3. You will meet lots of interesting people.
4. Everybody will adore you.
5. You will not have any problems.
6. Many people will serve you.
7. They will anticipate your wishes.
8. There will not be anything left to wish for.
9. Everything will be perfect.
10. But all these things will happen only if you marry me.