ՎԱՀԱԳՆԻ ՊԱՇՏԱՄՈՒՆՔԸ ՀԱՅՈՑ ՄԵՋ

Հայոց հեթանոսական դիցարանի մասին մեզ հասած սուղ տեղեկությունները վկայում են, որ հայոց դիցարանի կարևոր աստվածություններից մեկն արևի, կրակի, պատերազմի, քաջության և հաղթանակի աստված Վահագնն էր: Նրա պաշտամունքի արմատները հասնում են մինչև հնդեվրոպական միասնականության շրջան, իսկ անունը «Առավել հավանական է, որ կազմված լինի Վահ (աստված) և Ագնե (կրակ) բառերից և նշանակում է՝ կրակի աստված»: Վահագնը Արամազդի և Անահիտի հետ միասին համարվել է հայոց դիցաբանական եռաստվածային համակարգի երրորդ դեմքը:

Հատկապես ուշագրավ է Վահեվանյան անունը, քանի որ Վահագնի պաշտամունքը հիմնականում իրականացնում էին հենց այս անունը կրող Վահունի քրմական նախարարական տան ներկայացուցիչները:

կարևոր հանգամանքը հաստատում է նաև Անանիա Շիրակացու միջոցով մեզ հասած հայտնի ավանդությունը, որտեղ ասորիների նախնի Բարշամի դեմ պայքարող Վահագնն ակնհայտորեն անվանվում է «հայոց նախնի» : Այս ավանդությունն անմիջականորեն կապված է եղել նաև աստղազարդ երկնքի դիցաբանական ընկալումների հետ և Վահագնը, իբրև Ծիր Կաթինի մասին առասպելի հայկական տարբերակի գլխավոր հերոս, ձեռք է բերել իմացաբանական նշանակություն և ներկայացել է հին հայերի աշխարհաճանաչողության կարևորագույն դրվագներից մեկի սիմվոլիկ պատկերի տեսքով:

Այսպիսով կարող ենք փաստել, որ Վահագնն ունեցել է զարգացած պաշտամունք: Չնայած որ նմանատիպ խորհրդանշաններ առկա են նաև հնդիրանական դիցարանում, այնուամենայնիվ կարծում ենք, որ դրանք կարող են փաստել միայն Վահագնի պաշտամունքի ընդհանուր հնդեվրոպական ծագումը:

Աչք և տեսողություն: Հիգիենա

1. Թվարկե՛ք մարդու աչքի մասերը և նշե՛ք դրանց նշանակությունը:

1. Եղջերաթաղանթ — լույսն ընկնելով աչքի մեջ՝ բեկվում է եղջերաթաղանթի կողմից:
2. ծիածանաթաղանթ — ծիածանաթաղանթը օգնում է պահպանել լույսի ճիշտ հոսքը: Նաև կարգավորում է լույսի հոսքը բիբով: Ծիածանաթաղանթի մեջ է գտնվում մեր աչքերին գույն տվող պիգմենտը:
3. բիբ — բիբի օգնությամբ աչքը կարգավորում է իր մեջ մտնող լույսի քանակը:
4. ակնաբյուրեղ — լույսն ընկնելով աչքի մեջ՝ բեկվում է նաև ակնաբյուրեղի օգնությամբ:
5. ակնապատյան — ակնապատյանը պաշտպանում է աչքը:
6. ցանցաթաղանթ — ցանցաթաղանթի վրա առաջանում է առարկայի փոքրացած, իրական, շրջված պատկերը:
7. տեսողական նյարդ — տեսողական նյարդը ափահովում է լույսից առաջացած նյարդային իմպուլսների տեղափոխմանը գլխուղեղում տեղակայված տեսողական կենտրոն
8. ապակենման մարմին — ապահովում է նորմալ տեսողություն:

2. Որքա՞ն է նորմալ աչքի լավագույն տեսողության հեռավորությունը:

նորմալ աչքի լավագույն տեսողության հեռավորությունը 25սմ է:

3. Ձեզ հայտնի ի՞նչ եղանակով է կարճատեսությունը ուղղվում:

Կարճատեսությունը շտկելու համար մարդիկ դնում են ցրող ոսպնյակներով ակնոց:

4. Ի՞նչ պետք է անել տեսողության արատները կանխելու համար:

Տեսողության արատները կանխելու համար պետք է հետևել տեսողոթյան հիգիենայի կանոնները:

Հորթը

Օրը թեքվում է դեպի մայրամուտ,

Հովերն են խաղում ձորալանջն ի վար,

Երկարում են խիտ ստվերներն անփույթ

Եվ կամաց-կամաց խառնվում իրար:

Մի հորթ է նստել թեք ձորալանջին,

Թփերում կորած կածանի վրա,

Կարծես քանդակված մի տերև լինի

Մոր լեզվի հետքը ճակատին նրա:

Խոնավ սևահողն իր խոնավ դնչին,

Թփի տակ նստել, որոճում է լուռ…

Մասրենու մի ոստ կպել է պոչին

Եվ թվում է, թե էլ չի պոկվելու:

Ականջի մեկը կախել է մի քիչ,

Իսկ մեկով ինչ-որ ձայներ է որսում,

Կախ ականջի տակ, կիսախուփ աչքից

Արցունքի բարակ առուն է հոսում:

                                                                                                                                              Կանաչ փրփուր է կաթում շրթունքից,

Եվ կանաչել է լեզուն բերանում…

Իսկ աչքից բխած առվի ակունքին

Մի ճանճ է իջել ու չի հեռանում:

Մորթն է թրթռում, երբ ճոճվող թփի

Տերևը  հանկարծ քսվում է նրան,

Եվ թրթռում է մորթի հետ նրբին՝

Ծաղկած մասրենու ստվերը վրան…

Հորովելներ են ոլորվում դաշտին,

Սարերի վրա գառներ են մայում…

Մանկության աչքեր, դուք եք այդ հորթին

Մասրենիների արանքից  նայում:

Հարցեր և առաջադրանքներ՝

1.Բառերը էլ.  բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:

ձորալանջ — ձորը եզերող լեռան լանջ:
անփույթ — անհոգ, անտարբեր, անուշադիր:
կածան — ոտքի նեղ ճանապարհ, արահետ, շավիղ:
որոճալ — կերածը բերանը ետ բերելով կրկին ծամելով մանրացնել ու կուլ տալ:

2.Նկարագրի՛ր հորթին ըստ բանաստեղծության:

Ըստ բանաստեղծության հորթը կարծես քանդակված մի տերև լիներ, իսկ խոնավ սևահողն իր խոնավ դնչին էր: Ականջի մեկը կախել է մի քիչ, իսկ կախ ականջի տակ, կիսախուփ աչքից արցունքնոր էին հոսում:

3.Նկարագրի՛ր հորթին շրջապատող բնությունը:

Հորթին շրջապատում էր ծաղկած մասրենին, սարերը ձորերը, սարի մյուս կողմում գառների հոտը: Իսկ արդեն մայրամուտ էր և շուտով պետք է մթներ, սակայն հորթը նստած էր մի թփի կողքին և շարունակում էր նստել:

Exercises

Simple present tense exercise

• I work at a bank. — work. works.
• She lives with her parents. — live. lives.
• Cows feed on grass. — feed. feeds.
• He earns a handsome salary. — earn. earns
• Janet wants to be a singer. — want. wants
• Emily makes delicious cookies. — make. makes
• Arti and her husband live in Singapore. — live. lives
• Rohan and Sania like to play card games. — like. likes

Exercise 1 — Present continuous

• You are using my mobile phone!
• My dad is washing his car.
• It isn’t raining today.
• Who is chating to you now?
• What are doing at the moment?
• We are siting on the train.
• The students are having lunch in the canteen.
• ‘Are you making dinner? ‘ ‘Yes, I am. ‘

Put the verbs into the correct form (simple past).

1. Last year I spent my holiday in Ireland.
2. It was great.
3. I travelled around by car with two friends and we visited  lots of interesting places.
4. In the evenings we usually went to a pub.
5. One night we even learned some Irish dances.
6. We were very lucky with the weather.
7. It didn’t rain a lot.
8. But we saw some beautiful rainbows.
9. Where did you spend  your last holiday?

Put the verbs into the correct form (future I simple). Use will.

Jim asked a fortune teller about his future. Here is what she told him:

1. You will earn a lot of money.
2. You will travel around the world.
3. You will meet lots of interesting people.
4. Everybody will adore you.
5. You will not have any problems.
6. Many people will serve you.
7. They will anticipate your wishes.
8. There will not be anything left to wish for.
9. Everything will be perfect.
10. But all these things will happen only if you marry me.

Путишествие в планетарий

Я со своими одноклассниками и любимыми учителями, русского и аглийского языка, посетили планетарий. Там было очень инересто. Нам рассказывали разные истории, из которых мне больше всего понравились следуюшие две.

Первый факт. Ученые имеют разные гипотезы о поевлении солнечной системы. Нам рассказали одну из этих предположений. Говарят, что миллиард лет тому назад взорвались две звезды. От этого появились много не полноценных планет. И тогда наша Земля столкнулась с другой, неполноценной планетой, которая взорволась. Из этих осколков образовалась луна.

Второй факт. Первые ракеты можно было использавать один раз. Но потом люди изобрели первую ракету, которую можно было использавать болше одного взлета. Эта ракета называлась «Буран». Первые два полета он исполнил без пилота, во время третьего, уже с космонавтом. Буран зделал два оборота вокруг Земли и должен был преземлится. Пока все шло хорошо, но вдруг в программе компютера возникла ошибка и ракета незапно повернула налево. Люди уже хотели взорвать ракету с пульта управления, но космонавт смог выйти из трудного положения и успешно преземлился.

Благодарю Жанну Альбертовну и Мисс Татев за этот проект.

Լույսի բեկումը, ոսպնյակներ

1. Ե՞րբ է լույսը բեկվում: Ինչո՞վ է լույսի բեկումը տարբերվում անդրադարձումից:

Լույսը բեկվում է, երբ նոսր միջավայրից տեղափոխվում է ավելի խիտ միջավայր, կամ հակառակը: Բեկան ժամանակ անկման կետում լույսի ճառագայթը փոխում է իր ուղղությունը, իսկ անդրադարձման ընթացքում մարմինը պարզապես անդրադարձում է լույսը:

2. Ի՞նչ է ոսպնյակը:

Ոսպնյակները կոր և թափանցիկ մարմիններ են: Նրանք լինում են երկու տեսակի` գոգավոր և ուռուցիկ: Ուռուցիկ ոսպնյակը լույսի ճառագայթները հավաքում է, իսկ գոգավորը ցրում:

3. Ո՞ր կետն է կոչվում ոսպնյակի կիզակետ:

Ոսպնյակի կիզակետ է կոչվում այն կետը, որտեղ լույսի ճառագայթները հայտնվում են նույն կետում: Այդ երևույթը տեղի է ունենում ուռուցիկ ոսպնյակի օգնությամբ:

Հ. Սահյան _ ԱՅՍ ԻՄ ՀՐԱՇՔ ԱՇԽԱՐՀՆ Է

Այս իմ հրաշք աշխարհն է, ուր
Գլխիվայր են ծառերն աճում,
Եվ ջրվեժներն ալեփրփուր
Դեպի երկինք են շառաչում։

Սարը սարից ամպ է խլում,
Ջուր է խմում ձորը ձորից,
Երկնքի մեջ արտ է ծլում,
Ու երկինք է բուսնում հողից…

Այս իմ հրաշք աշխարհն է, ուր
Շողքը տեր է, շվաքը՝ հյուր։

Ներկայացրո՛ւ Սահյանի աշխարհը:

Սահյանը երեվակայել էր մի աշխարհ, որը թարս էր և գլխիվայր: Այնտեղ իմ կարծիքով կլիներ բավականին գեղեցիկ, սակայն ես գերադասում եմ լինել իրական` ուղիղ աշխարհում:

Հ.Սահյան _ Մայրամուտ. առաջադրանքներ

Սարն առել վրան ծիրանի մի քող,
Ննջում է կարծես ծաղկե անկողնում,
Անտառն արևի բեկբեկուն մի շող
Ծոցի մեջ պահել ու բաց չի թողնում:

Ժայռի ստվերը գետափին չոքել,
Վիզը երկարել ու ջուր է խմում,
Հովն ամպի թևից մի փետուր պոկել,
Ինքն էլ չգիտի, թե ուր է տանում:

Քարափի վրա շողում է անվերջ
Ոսկե բոցի պես թևը ծիծառի…
Կանգ առ, հողագունդ, քո պտույտի մեջ
Թող մայրամուտը մի քիչ երկարի:

1. Նկարագրի՛ր մայրամուտը:

Մայրամուտը Սահյանը ներկայացնում էր այնպես, ինչպես նրա աչքերն էին տեսնում: Առաջին բառերից կարող ենք վստահ ասել, որ հեղինակը մայրամուտը ներկայացնում էր, որպես մի չքնաղ ծիրանագույն քող, որը ծածկել էր հսկայական սարերը: Սահյանի ստեղծած տեսարանը իմ երևակայության մեջ երևում է այսպես` սարերն արդեն քուն են մտնում և նրանց ծածկել են այդ միասքանչ ծածկոցով և անտառը հիանալով այդ քողով խնդրում է, որպեսզի այն երկար օրորի սարերին:

2. Օրվա ո՞ր պահն ես սիրում, ինչո՞ւ:

Ես ունեմ երեք սիրելի պահ օրվա ընթացքում:

Առաջինը` շատ եմ սիրում առավոտյան, եթե հաջողվում է վաղ արթնանալ, երբ բոլորը դեռ քնած են, ես նստում եմ իմ պատուհանի մոտ և նայում դուրս:

Երկրորդը` ամենից շատը սիրում եմ երեկոյան իմ ընտանիքի հետ ընթրել, երբ բոլորս նստում ենք սեղանի շուրջ և խոսում ենք:

Երրորդը` նաև սիրում եմ երեկոյան մինչ քնելը մտածել օրվա կամ այլ առիթների մասին:

Հ. Սահյան _ Մասրենի

Երկու բուռունդուկ և կյանքի իմաստը (թարգմանություն)

Սեպտեմբերյան տաք արևի տակ նստած էին երկու բուռունդուկ, երբ մեկը մյուսին հարցրեց.

-Ասա, եղբայր, ի՞նչն է կյանքի իմաստը։ 

Երկրորդը մտածեց և ասաց.

-Հասկանում ես, եղբա´յր, անցյալ տարի։ Երաշտ էր, անտառն էր այրվում, ուտելիք չկար, աղվեսներն էին սոված, մենք էինք սոված։ Ամողջ աշունն ու ձմեռ պտտվում էին, որ մի բան հայթայթենք, գոյատևենք։ Եվ դրա մեջ, որևէ իմաստ չէինք փնտրում։ Պարզվում է, որ դրանում իսկապե՞ս իմաստ կար։ Իսկ այժմ նայի´ր, եղբայր։ Մենք անվտանգության մեջ ենք, աղվես չկա, մարդիկ մեզանով չեն հետաքրքրվում, ուտելիքը շատ է և արդեն ամբողջ ձմռան պաշարը հավաքված։ Կյանքը գնում է իր հունով։ Ուրեմն հիմա կյանքի իմաստը կորե՞լ է։

Ռուսերենից թարգմանությունը այս կարքից